Palliatieve zorg in Vlaanderen
Palliatieve thuiszorg - Palliatief support team in het ziekenhuis - Palliatieve eenheid in het ziekenhuis - Palliatieve zorg in het woonzorgcentrum -Palliatieve zorg in het palliatief dagcentrum - Palliatieve zorg in andere instellingen
Palliatieve zorg is in België een recht, vastgelegd in de wet. Dat betekent dat iedereen die dat wenst, waar hij of zij ook verblijft, palliatieve zorg kan inroepen. Iedereen kan palliatieve zorg inschakelen: de huisarts of specialist, maar evengoed de patiënt zelf, zijn familie, een buur of vriend of om het even welke hulpverlener. In sommige zorginstellingen is palliatieve zorg ingebouwd door de wetgever. In andere gevallen kan men beroep doen op de palliatieve thuiszorg. Dit laatste is de kernactiviteit van ons palliatief thuizorgteam.
Palliatief thuiszorgteam
Vlaanderen telt vijftien teams voor palliatieve thuiszorg. Deze zijn territoriaal afgebakend, zodat elke Vlaming terecht kan bij één team. Het team wordt steeds ingeschakeld met akkoord van de huisarts en geeft die ondersteuning die nodig is binnen elke specifieke situatie. Elk team bestaat minstens uit een aantal palliatief deskundig verpleegkundigen, een palliatief geschoolde equipe arts en een administratieve kracht. De verpleegkundige kan zowel de patiënt ondersteunen als de familie of de andere hulpverleners. Ze doet dit aan het bed van de patiënt, onder leiding van de huisarts. Er is een permanentie voorzien van 7 dagen op 7 en 24 uur op 24.
Zelfs wanneer het team niet rechtstreeks betrokken is bij de begeleiding aan het bed van de patiënt, kan de huisarts of zorgverstrekker steeds voor zichzelf of het zorgteam het advies of de ondersteuning inroepen van het palliatief thuiszorgteam.
Meer concrete informatie over wat het team voor u kan betekenen, vindt u onder het luik 'PATIENT EN FAMILIE' of 'HULPVERLENER'.
Palliatief supportteam in het ziekenhuis
Elk ziekenhuis beschikt over een palliatief supportteam dat minstens bestaat uit een palliatief deskundig arts, een palliatief deskundig verpleegkundige en een psycholoog. Dit team komt in principe op alle afdelingen van het ziekenhuis. Daar waar er palliatieve patiënten zijn. Het is hun taak om deze patiënten mee te begeleiden of om de collega-zorgverleners - die instaan voor de zorg voor deze patiënten - bij te staan. Ze nemen de tijd om zelf te luisteren naar patiënt en familie of geven advies aan collega's. Bijvoorbeeld over de bestrijding van pijn en andere lichamelijke ongemakken.
Het palliatief supportteam komt meestal spontaan langs in de ziekenkamer. Als dat toch niet zo is, en u wenst op iemand beroep te doen, dan kan u daar zelf om vragen.
Vaak levert het palliatief support team ook een bijldrage aan de voorbereiding van het ontslag vanuit het ziekenhuis naar huis. Zo kan het zijn dat de specialist, het supportteam of de sociale dienst aangeeft dat het zinvol is om het palliatief thuiszorgteam in te schakelen. Zelfs indien dit niet gebeurd is bij ontslag, dan kan dit steeds snel na de thuiskomst worden georganiseerd.
Hier vindt u een overzicht van de erkende ziekenhuizen en hun websites. Meestal geven zij een link naar de contactgegevens van hun palliatief supportteam.
Palliatieve eenheid in het ziekenhuis
Sommige ziekenhuizen hebben een aparte palliatieve eenheid. Het is een (meestal afgescheiden) geheel van zes tot twaalf kamers, waar een huiselijke sfeer heerst. De patiënten die er verblijven, zijn medisch uitbehandeld en kunnen of willen om medische of andere redenen niet thuis verblijven. Op zo'n palliatieve eenheid is er meer personeel dan op een doorsnee ziekenhuisafdeling, zodat er meer tijd is voor patiënt en familie. Ook voor emotionele of andere dan medische ondersteuning. Meestal mag u op deze afdeling ook vrij in- en uitlopen omdat ze niet gebonden is aan de normale bezoekuren.
Klik hier om te weten welke ziekenhuizen in uw regio over een palliatieve eenheid beschikken.
Daarnaast zijn er vanuit een plaatselijk tekort aan bedden initiatieven gegroeid die lijken op een eenheid. Palliatieve patiënten en hun familie of mantelzorger die niet langer thuis kunnen of willen verblijven en toch niet naar het ziekenhuis willen, kunnen er terecht. Ze verblijven er - mét zorgondersteuning - in een meer huislijke omgeving, te vergelijken met die van een eenheid. Bekijk hier de lijst van deze initiatieven.
Palliatieve zorg in het woonzorgcentrum
De meeste woonzorgcentra hebben een actief supportteam uitgebouwd. De referentiepersoon palliatieve zorg of het palliatief supportteam vervullen binnen het woonzorgcentrum eenzelfde rol als het palliatief supportteam binnen een ziekenhuis of het palliatief thuiszorgteam in de thuiszorg. Zij begeleiden palliatieve bewoners en/of bieden ondersteuning en advies aan collega-zorgverleners. Ze worden meestal ook betrokken bij multidisciplinaire overlegmomenten waarop ethische vraagstukken of beslissingen betreffende het levenseinde uitgeklaard worden.
Iedere voorziening dient daarnaast minstens over een eigen visie op palliatieve zorg te beschikken. Wanneer de instelling daarover niet rechtstreeks communiceert, dan kunt u die visie opvragen.
In de woonzorgcentra geldt doorgaans hetzelfde principe als in de thuiszorg. Er wordt zoveel mogelijk goede zorg geboden binnen de voorziening zelf, zodat ziekenhuisopnames die niet strikt medisch noodzakelijk zijn, zoveel mogelijk worden vermeden. Het doel is daarbij dat de bewoner in zijn vertrouwde omgeving kan blijven en er ook kan overlijden.
Klik hier voor meer informatie over de woonzorgcentra in uw regio.
Palliatieve zorg in het palliatief dagcentrum
In sommige regio's is er een (erkend) palliatief dagcentrum, waar de patiënt een aantal dagen per week terecht kan. Het dagcentrum is een niet-medische omgeving, waar de patiënt toch de zorg krijgt die hij nodig heeft. Hij brengt er de dag door in het gezelschap van lotgenoten en vrijwilligers. Voor heel wat mensen is dit een deugddoende en ondersteunende ervaring. Voor de familie kan het de zorg een stukje verlichten, zodat de draagkracht voldoende groot blijft en de patiënt thuis kan blijven wonen.
In Oost-Vlaanderen is er geen erkend palliatief dagcentrum. Een overzicht van de erkende dagcentra in Vlaanderen vindt u hier.
Palliatieve patiënten kunnen soms wel terecht in de afdeling voor dagopvang van woonzorgcentra. Er zijn in Oost-Vlaanderen een aantal voorzieningen die uitdrukkelijk werken vanuit de filosofie van een palliatief dagcentrum, zonder dat ze hiervoor zijn erkend. Die lijst vindt u hier.
Palliatieve zorg in andere instellingen
Een beperkt aantal woonzorgcentra beschikt enkel over rustoordbedden (met lage zorggraad). Zij beschikken meestal niet over een eigen referentiepersoon palliatieve zorg. Daarnaast zijn er andere zorginstellingen waar mensen permanent verblijven: psychiatrische verzorgingstehuizen, instellingen voor mensen met een (mentale) beperking, huizen voor beschut wonen. Binnen al deze instellingen kan een beroep gedaan worden op de palliatieve thuiszorgequipe voor palliatieve begeleiding van bewoners.